Ang sarswela o zarzuela ay isang dula na kombinasyon ng salita, musika, sayaw, at kanta. Ito ay tinatawag na lyric-dramatic na binubuo ng isa hanggang limang (1-5) acts.
Hindi madaling tukuyin ang sarswela, dahil ang opera ay isang genre na binubuo ng iba’t ibang mga uri ng musika at isang malawak na hanay ng mga character.
Sa loob ng mundo ng sarswela, ang mga musikal ay karaniwan at bumubuo ng gulugod ng genre. Ang mga musikang ito ay mas iba-iba kaysa sa mga regular na opera, at samakatuwid ay mas mababa ang gastos upang makabuo.
Ang pangalan ay nagmula sa lugar sa bayan ng Zarzuela ng Valencian kung saan nagmula ang genre noong ika-18 siglo.
Ano ang sarswela
Ang sarswela ay isang form ng musical theater na kahalili sa pagitan ng mga eksena ng pagsasalita at musikal, ang huli na nagsasama ng operatiba at tanyag na kanta, pati na rin ang sayaw. Ang isang zarzuela ay karaniwang may isa o dalawang mga tema sa musika, na paulit-ulit sa buong act upang lumikha ng isang pangkabuuang epekto.
Karaniwang mga karakter ay ang mga working class gaya ng: pulis, kasambahay, Mayroon ding karakter gaya ng mga magnanakaw .
Ano ang nangyayari sa sarswela
Ang kadalasang nangyayari sa sarswela ay mga romantikong pakikipagsapalaran, magaspang na pag-ibig, pagpatay, paghihiganti, bukod sa iba pang mga tema.
Ang ilang sarswela ay may mga makukulit na linya tulad ng “Ako ay isang loro lamang” ngunit ang isang mahusay na sarswela ay maayos na nakasulat na at maganda ang ng mga plot at karakter
Bakit magandang manuod ng sarswela
Mayroong dalawang mga kadahilanan kung bakit mo dapat tingnan ang produksyon na ito.
Una, ang sarswela na ito ay naglalaman ng lokal na cast. Nangangahulugan ito na ang musika, mga costume at eksena ay magiging totoo sa pamumuhay ng ordinaryong tao.
Ang pangalawang dahilan ay dahil ang sarswela ay bihirang ganapin. Ito ang iyong pagkakataon na makita ang isang piraso ng kulturang Pilipino.
Napakarami sa ating mga Pilipino ang nakakaalam ng tinatawag na sarswela o sarsuwela. Ngunit alam ba ninyo ang mas malalim na kasaysayan nito, kung paano ito naging bahagi ng ating panitikan at kultura? Tara, samahan ninyo ako sa isang paglalakbay sa makulay na mundo ng sarswela.
Kasaysayan ng Sarswela
Ang sarswela ay isang uri ng dulang may kantahan at sayawan na lumaganap noong panahon ng mga Kastila. Hango sa anyo ng zarzuela mula sa Espanya, ito ay naging tanyag sa Pilipinas noong huling bahagi ng ika-19 na siglo. Isa sa mga pangunahing layunin ng sarswela ay ang magbigay ng libangan sa pamamagitan ng pagsasadula ng mga sitwasyon ng mga Pilipino, pag-ibig, at kontemporaryong isyu na may kasamang musika at sayaw.
Unang Sarswela sa Pilipinas
Ang unang sarswelang itinanghal sa Pilipinas ay “Jugar Con Fuego” o “Playing with Fire” noong 1878, sa pagsasalin ni Dolores Macabuhay at sa direksyon ni Jose Zorilla. Mula rito, lumago ang popularidad ng sarswela na umabot sa iba’t ibang bahagi ng bansa.
Severino Reyes: Ang Ama ng Sarswela
Si Severino Reyes, na mas kilala rin bilang Lola Basyang, ay kinikilala bilang ama ng sarswela sa Pilipinas. Isa sa kanyang pinakasikat na obra ay ang “Walang Sugat”, na nagpapakita ng pagmamahalan sa gitna ng kaguluhan noong panahon ng mga Kastila. Ang dulang ito ay isang halimbawa ng mahusay na pagsasama ng kuwento ng pag-ibig at kontemporaryong isyu sa pamamagitan ng musika at kantahan.
Walang Sugat: Isang Kuwento ng Pag-ibig at Sakripisyo
Ang Walang Sugat ay hindi lamang isang simpleng kwento ng pag-ibig kundi isang alegorya ng pagkakaroon ng pag-asa at kalayaan. Ipinapakita nito ang buhay at pakikibaka ng mga Pilipino noong panahon ng paghihimagsik laban sa mga Kastila. Ang mga tauhan, iskrip, at musika nito ay naging simbolo ng pagnanasa ng kalayaan at pagsasarili.
Elemento ng Sarswela
Ang sarswela ay binubuo ng iba’t ibang elemento na nagbibigay-buhay sa bawat pagtatanghal. Narito ang ilang pangunahing elemento ng sarswela:
- Iskrip: Ang puso ng sarswela ay nasa maayos na pagkakasulat ng script. Dito isinasalaysay ang mga sitwasyon ng mga tauhan at ang kanilang mga dialogo.
- Musika at Awit: Hindi magiging ganap ang sarswela kung wala ang mga musical numbers. Ang mga awit ay nagsisilbing pahayag ng damdamin ng mga tauhan at nagpapalalim ng kuwento.
- Sayaw: Ang mga sayaw ay nagbibigay-kulay at galaw sa dula. Ito ay nagpapakita ng mga tradisyunal na sayaw ng mga Pilipino na isinasalaysay rin ang kasaysayan at kultura.
- Tauhan: Ang mga tauhan o karakter ay ang mga nagdadala ng kwento sa entablado. Sila ang bumubuo sa iba’t ibang sitwasyon at theme ng sarswela.
- Tanghalan: Ang stage o tanghalan ay ang espasyo kung saan nagaganap ang bawat tagpo. Dito makikita ang mga set designs na nagdadala ng audience sa iba’t ibang lugar at panahon.
Mga Iba’t Ibang Tema ng Sarswela
Kilala ang sarswela sa pagtalakay sa mga temang malapit sa puso ng mga Pilipino. Bukod sa pag-ibig, sinasalamin din nito ang mga isyu sa lipunan, politika, at kultura. Ilan sa mga paksang kadalasang tinatalakay ng sarswela ay ang:
- Pag-ibig: Ang mga kwento ng pagmamahalan ay laging bahagi ng sarswela. Kalimitan, ito ay ang sentral na tema na inuulit-ulit sa bawat dulang Pilipino.
- Pagbabagong Panlipunan: Ang sarswela ay madalas na nagtatampok ng mga isyu sa lipunan, mula sa pagkakaiba ng mayaman at mahirap hanggang sa mga isyung politikal noong panahon ng Kastila at Amerikano.
- Pambansang Identidad: Madalas ding ipinapakita ng mga sarswela ang mga elemento ng kulturang Pilipino at kung paano ito rin ay naimpluwensyahan ng mga dayuhan.
Mga Sikat na Tauhan sa Sarswela
Ang mga tauhan sa sarswela ay kadalasang nagpapakita ng arketipong Pilipino. Isa na rito si Juan, na kadalasang nakikita bilang simbolo ng simpleng mamamayan. Nakikita rin sa mga sarswela ang tauhang si Atang dela Rama, kilala sa kanyang kagalingan sa pagkanta at pag-arte, na naging icono ng pambansang teatro.
Ang Kahalagahan ng Sarswela sa Panitikan
Ang sarswela ay may malaking impluwensya sa pagtangkilik ng panitikang Pilipino. Bukod sa pagiging libangan, nagsilbi itong daluyan ng pagmulat ng kaisipan ng mga tao sa mga isyu ng lipunan.
Ang Epekto ng Impluwensiya ng Kastila at Amerikano sa Sarswela
Ang mga Kastila at Amerikano ay may malaking papel sa paghubog ng sarswela. Mula sa istruktura hanggang sa nilalaman, ang sarswela ay naimpluwensyahan ng kanilang panitikan at musika. Gayunpaman, ipinakita ng mga Pilipino ang kanilang kakayahan na ilagay ang sariling tatak sa ganitong anyo ng sining.
Pagpapanatili ng Sarswela sa Modernong Panahon
Sa kasalukuyan, ang sarswela ay patuloy na isinasagawa sa iba’t ibang tanghalan sa bansa. Maging sa kontemporaryong teatro, ang mga elemento ng sarswela ay umiiral pa rin. Sa pamamagitan ng mga pagtatanghal, nagkakaroon ng pang-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng sarswela sa bagong henerasyon.
Ang Papel ng Educators at Theater Practitioners
Ang pagpapanatili ng sarswela ay hindi magiging matagumpay kung wala ang mga guro at theatre practitioners na nagtataguyod nito. Sa pamamagitan ng edukasyon at mga workshops, naibabahagi ang kaalaman at kasanayan sa pagsulat ng tula at pagsasadula ng sarswela.
Ang Sarswela bilang Haligi ng Panitikang Pilipino
Ang sarswela ay hindi lamang isang anyo ng sining kundi isang makasaysayang simbolo ng ating pagkakakilanlan. Ipinapakita nito ang yaman ng kulturang Pilipino at ang ating kakayahang bumuo ng mga kuwentong may lalim na nagpapahayag ng ating damdamin at adhikain.
Ang pag-aaral ng sarswela ay isang rewarding na karanasan na nagbibigay-daan sa mas malalim na pag-unawa sa ating kasaysayan at kultura. Sa patuloy na pagtangkilik sa sarswela, patuloy rin nating binibigyang-buhay ang ating makulay na kasaysayan at tradisyon.
Mag-basa ng iba pang impormasyon sa mga website na ito:
- Wikipedia: Zarzuela
- Philippine Star: Filipino Folk Literature
- Rappler: Explainer: What is Sarsuwela?
- Asian Studies: The Zarzuela and its Impacts on Philippine Literature and Culture
- Cultural Center of the Philippines: Sarswela Festival
